Zintegrowane systemy zarządzania w przedsiębiorstwach

Jakość zarządzania współczesną organizacją jest zdeterminowana przez umiejętność spojrzenia na organizację oraz kluczowe procesy w niej zachodzące w sposób integralny. Jakość zarządzania marketingiem, logistyką, finansami, produkcją, jakością, zasobami ludzkimi itd. jest tak naprawdę określona poprzez jakość wzajemnej integracji - zarządzania holistycznego [Krupa 2003].
W całościowym podejściu nietrudno zauważyć podobieństwo do najbardziej ogólnej, uniwersalnej definicji organizacji, która stwierdza, że organizacja to system, którego uporządkowanie polega przede wszystkim na tym, że jego funkcjonalnie zróżnicowane części współdziałają ze sobą przyczyniając się w efekcie do powodzenia całości [Johnson i in. 1964].

Według Kasta i Rosenzweiga [1972], przystosowując ogólną teorię systemów do potrzeb przedsiębiorstw, współczesne funkcje zarządzania powinny skupiać się na takich zagadnieniach, jak:

  • utrzymywanie kompleksowego spojrzenia na organizację jako system i jej bieżącą sytuację,
  • formułowanie celów i strategii organizacji jako całości,
  • projektowanie systemu informacyjno - decyzyjnego,
  • kształtowanie systemu kierowania ludźmi,
  • ciągłe usprawnianie funkcjonowania organizacji.

Zjawiska zachodzące w praktyce gospodarczej, takie jak wzrost konkurencji, rosnące powiązania strategiczne i operacyjne, wzrastające interakcje wewnątrzorganizacyjne, wzrost roli otoczenia czy narastająca ilość regulacji formalnych, wymuszają integrację systemów zarządzania w przedsiębiorstwach. Zintegrowane systemy zarządzania (ZSZ) reagują efektywniej na ryzyko związane z różnego rodzaju zagrożeniami - szybciej identyfikują zagrożenia i im zapobiegają.

Celem artykułu jest przybliżenie wiedzy na temat zintegrowanych systemów zarządzania, które coraz częściej zostają wdrażane w polskich przedsiębiorstwach. Przedstawiono istotę integracji systemów zarządzania, wybrane przykłady ZSZ oraz korzyści płynące z ich wprowadzenia. Praca ma charakter przeglądowo - teoretyczny. W rozważaniach nad problematyką zintegrowanych systemów zarządzania w przedsiębiorstwach wykorzystano podejście heurystyczne.

Istota integracji systemów zarządzania w przedsiębiorstwie
Postęp nauki i technologii, wzrost stopnia złożoności systemów (organizacji gospodarczych, obiektów technicznych itp.), a także krytyczna analiza przedsięwzięć opartych na zbyt analitycznym podejściu doprowadziła w połowie XX wieku do zmiany obowiązującego paradygmatu redukcjonistycznego na systemowy (holistyczny). Podejście holistyczne (dostarczające podstaw naukowych, metod i technologii) stało się nowym narzędziem rozwiązywania złożonych problemów uznawanych poprzednio za nierozwiązywalne.
Wykorzystując jeden z aksjomatów podejścia systemowego, który stwierdza, iż rozwiązania strategicznego problemów nie można szukać w oderwaniu od siebie, w zarządzaniu przedsiębiorstwami zwrócono uwagę na problem integracji systemów zarządzania. Integracja systemów (rysunek 1) jest łączeniem wzajemnie na siebie oddziałujących zbiorów elementów poszczególnych systemów w spójną całość - strukturę zintegrowanego systemu - która przekształca sygnały i informacje z otoczenia w działania wykonawcze w ramach poszczególnych elementów tworzących tę strukturę [Szydłowska - Bojda 2011].

W skrócie zatem - zintegrowany system zarządzania to system, w którym spójnie funkcjonują co najmniej 2 podsystemy, a podstawowym celem budowy ZSZ jest dążenie do doskonalenia wszystkich procesów i obszarów. Potrzeba tworzenia zintegrowanych systemów zarządzania wynika z dążenia organizacji do coraz skuteczniejszego zarządzania przedsiębiorstwem oraz coraz pełniejszego realizowania potrzeb społecznych.
Duży wpływ na integrację systemów zarządzania miało wejście w życie normy ISO 9001, w której zastosowano procesowe podejście przy zarządzaniu jakością. Jednocześnie została ona zbudowana w taki sposób, aby zapewnić dużą kompatybilność i umożliwić integrację z innymi systemami ISO (na przykład zarządzania środowiskiem czyli zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy). Integracja ww. systemów zarządzania jest logiczna i uzasadniona zbliżoną strukturą wymagań oraz wspólną filozofią, opartą na koncepcji ciągłego doskonalenia (cykl Deminga) w powiązaniu z podejściem prewencyjnym oraz procesowym.

Ze względu na sposoby integracji wyróżnia się 3 zasadnicze sposoby wprowadzania zintegrowanych systemów zarządzania:

  • budowa i wdrożenie jednego systemu, na przykład systemu zarządzania jakością, a następnie kolejnych i ich integracja z poprzednimi
  • równoległe budowanie oddzielnych systemów zarządzania z ich integracją w przyszłości - stosowane wówczas, gdy firma chce z różnych względów (duże skomplikowanie procesu, zmiany organizacyjne, itp.) świadomie oddzielić systemy zarządzania w trakcie procesu wdrażania. Integracja jest więc "odroczona" w czasie, co daje możliwość stosunkowo łatwego sterowania niezależnymi systemami, które "docierają" się wzajemnie
  • budowa od początku systemu zintegrowanego.

W praktyce zintegrowany system zarządzania przedsiębiorstwem najczęściej wdrażany jest "krok po kroku" czyli etapowo i obejmuje kolejne podsystemy zarządzania, na przykład zarządzanie technologią, kadrami, finansami itp. Sukcesywne wprowadzanie do ZSZ kolejnych podsystemów umożliwia wygospodarowanie czasu na definiowanie zależności zgodnie z wymogami praktycznymi, zmniejszenie kosztów związanych z wdrażaniem i szkoleniem personelu (dostosowanie użytkowników do nowych warunków pracy), czy wreszcie sfinansowanie całego przedsięwzięcia w sposób nie obciążający budżetu firmy ponad możliwości. Wdrożenie powinno mieć wyraźnie określone fazy, co pozwala na oceny międzyetapowe i bieżące korekty. Tworząc ZSZ trzeba tworzyć racjonalne więzi integracyjne. W przeciwnym wypadku można doprowadzić do procesu odwrotnego - "dezintegracji". Pamiętać też należy, iż z uwagi na różnice celów nie ma całkowicie zintegrowanego systemu zarządzania.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 4/2011.

Ostatnio zmieniany w poniedziałek, 30 kwiecień 2012 14:18
Więcej w tej kategorii: « Strategia zakupów modułowych na potrzeby produkcji Zarządzanie przepływem materiałów na potrzeby wtórnego wytwarzania (remanufacturing) »
Zaloguj się by skomentować