Geneza lotniczego transportu cargo
- Lipiński Piotr
- Kategoria: Transport i spedycja
"Mobilność jest prawdziwym sprawdzianem systemu dostaw".
Kpt. Liddell Hart: Myśli o wojnie (1944)
Logistyka historycznie wywodzi się od przedsięwzięć realizowanych przede wszystkim w obszarze działań militarnych. Informacje na jej temat znajdują się już w opisach bardzo odległych historycznie wydarzeń, w tym między innymi tych przedstawiających strategię prowadzenia wojny przez Aleksandra Wielkiego.
Już w tamtym okresie podlegli mu dowódcy stosowali różne formy i sposoby zaopatrywania walczących oddziałów. Uzależnione to było przede wszystkim od typu i charakteru wspieranej logistycznie formacji. Inaczej przebiegało to przypadku oddziałów pieszych a inaczej kawalerii czy floty. Jednak we wszystkich tych przypadkach szybkość realizacji zadań odgrywała zasadniczą i decydującą rolę. Wynikało to z tego, iż opóźnienia były nie do zaakceptowania w kontekście macedońskiego sposobu prowadzenia wojny. Charakteryzował on się w pierwszej kolejności szybkim tempem marszu a w drugiej dynamicznym atakiem.
Militarny rodowód logistyki potwierdzony jest również w dziełach żyjącego w X wieku bizantyjskiego Cesarza Leona VI. Określił on logistykę obok strategii i taktyki mianem trzeciej sztuki wojennej. Natomiast za twórcę współczesnej logistyki wojskowej uznaje się oficera armii napoleońskiej, generała Antoine Henri’ego de Jomini. W rozprawie zatytułowanej "Zarys sztuki wojennej" wyłożył on zasady funkcjonowania oraz cele jakie powinny być osiągane w trakcie jej działań.
Szczególny wpływ na dynamikę rozwoju logistyki tak w obszarze teoretycznym jak i praktycznym wywarły warunki pola walki jakim należało sprostać w czasie pierwszej i drugiej wojny światowej. Należy podkreślić, iż już w trakcie I wojny światowej do zadań polegających na przemieszczaniu żołnierzy, wyposażenia, a także sprzętu i uzbrojenia oprócz tradycyjnych środków transportu, takich jak jednostki pływające czy pociągi, wykorzystywano również statki powietrzne, a dokładnie sterowce. Był to również okres gwałtownego rozwoju nowego kierunku w logistyce. Jego cechą charakterystyczną stało się wykorzystanie do celów transportowych statków powietrznych oraz powietrznych szlaków komunikacyjno-transportowych.
Jednak prawdziwie gigantyczny rozwój tej dziedziny wojskowości przypadł na lata II wojny światowej. Zmagające się wtedy na polach bitew wrogie sobie mocarstwa zmuszone były do stworzenia potężnych struktur logistycznych, których zadaniem było dostarczanie zaopatrzenia dla walczących wojsk. Biorąc pod uwagę długości linii frontów oraz to, że wojna toczyła się na różnych kontynentach, wykorzystanie do tych celów lotnictwa transportowego stało się sprawą oczywistą. Charakterystycznym również dla tej sytuacji jest to, iż jedną z symbolicznych dat II wojny światowej stał się 23 stycznia 1943 roku. Był to dzień ostatniego startu samolotu transportowego niemieckiej Luftwaffe z oblężonego przez Armię Czerwoną Stalingradu. W planach niemieckiego dowództwa dziennie drogą powietrzną zamierzano dostarczać okrążonym wojskom około 500 ton zaopatrzenia. W końcowym etapie walk sprowadziło się to do niecałych 50 ton. Warto przypomnieć, iż katastrofalną sytuację zaopatrzenia powietrznego dla wojsk broniących się w Stalingradzie w końcowym jej etapie próbował naprawić feldmarszałek Erhard Milch, pierwszy dyrektor powstałej w Niemczech w 1926 roku Lufthansy.
W sferze działalności pozamilitarnej rozwój transportu lotniczego mającego w przyszłości stać się jednym z podstawowych elementów cywilnej logistyki powietrznej przypada na okresy po I i po II wojnie światowej. W okresie pokoju doszło do zdecydowanego ograniczenia wykorzystania sterowców na rzecz coraz bardziej bezpiecznych i zaawansowanych technicznie samolotów.
W połowie lat 20. XX wieku, tak w Europie jak i za oceanem, nastąpiła kulminacja wzrostu wykorzystania samolotów do komercyjnego transportu ładunków, przesyłek i poczty. W 1927 roku William Edward Boeing powołał w Stanach Zjednoczonych lotniczą firmę transportową o nazwie "Boeing Air Transport", operującą pomiędzy San Francisco a Chicago. Firma ta stała się zresztą prekursorką przyszłej potęgi amerykańskiej logistyki powietrznej (w połowie lat 90. XX wieku amerykański cywilny transport powietrzny stanowił jedną trzecią tej działalności w skali ogólnoświatowej).
Wydajność transportu powietrznego wykorzystanego na rzecz ludności cywilnej oraz znaczenie wchodzącej w jego skład lotniskowej infrastruktury przeładunkowo-magazynowej wyraźnie uwidocznił się w trakcie wydarzeń, które rozpoczęły się z 23 na 24 czerwca 1948 roku. Tej nocy sowieckie władze okupacyjne zarządziły blokadę zachodnich sektorów Berlina. W skutek tych działań doszło w mieście do całkowitego sparaliżowania kołowego, a także szynowego systemu transportu i zaopatrzenia. W czasie trwającej do 12 maja 1949 roku blokady, lotnictwo transportowe Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii tworząc most powietrzny zdołało zagwarantować sprawne funkcjonowanie miasta oraz zapewnić godne warunki życia jego mieszkańców. W ramach operacji "Vittles" i "Plainfare" wykonano około 280 000 lotów, w trakcie których przetransportowano na teren Berlina Zachodniego około 2 325 000 ton zaopatrzenia, w tym 1 500 000 ton węgla.
Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 2/2011.