Teoria systemów w logistyce i systemach logistycznych
- Edward Michlowicz, Katarzyna Smolińska, Bożena Zwolińska
- Kategoria: Logistyka
Od wielu lat panuje przekonanie, że logistyka powinna być osadzona w teorii systemów. Jednak w obszarze logistyki termin "system" jest dość swobodnie używany. Wydaje się, że dla wielu system jest pojęciem rozumianym intuicyjnie jako słowo powszechnie używane, co w konsekwencji prowadzi do nadużywania tego terminu do opisu czegoś, co systemem nie jest, a na pewno nie jest odpowiednio zdefiniowane w ujęciu teorii systemów.
Znamienne jest to, że o podobnych problemach nadużywania pojęć związanych z systemem pisał P. Sienkiewicz w okresie, gdy słowo system było synonimem terminu układ. Okres fascynacji teorią systemów uległ pewnemu zapomnieniu, stąd bardzo krótkie przypomnienie podstaw teorii systemów, bez rozstrzygania ważności poszczególnych teorii.
W literaturze polskiej warto zwrócić uwagę na proste ujęcie "systemu" (w nawiązaniu do układu względnie odosobnionego) przez S. Mynarskiego:
- system to celowo określony zbiór elementów oraz relacji zachodzących między tymi elementami i ich własnościami,
- system to każda celowo wyodrębniona zbiorowość elementów powiązanych zależnościami lub oddziaływaniem.
Własnościami danego systemu są cechy poszczególnych elementów, natomiast relacjami są zależności łączące poszczególne elementy z całością. Systemami, w przeciwieństwie do układów, mogą być nie tylko obiekty konkretne, rzeczywiste, lecz także obiekty abstrakcyjne. W pracy "Problemy teorii systemów" S. Ziemba uważa, że system można w pewnym uproszczeniu zdefiniować jako określoną kombinację czynników współzależnych i współpracujących dla osiągnięcia wspólnego celu. Stąd (za W.R. Ashby'm) wprowadza podział wszystkich możliwych systemów na dwie kategorie:
- systemy konfiguracyjne (pattera systema) - porządkujące, relacyjne, statyczne,
- systemy działaniowe (acting systema) - operacyjne, przetwarzające, procesowe, dynamiczne.
Celem każdego działania jest w ogólnym przypadku wywołanie pewnej zmiany w danym fragmencie rzeczywistości. Istotą systemu działaniowego jest jego cel, postawione przed nim zadanie. W swoim pojmowaniu systemu S. Ziemba wprowadza pojęcie systemów specjalnych (właściwie podsystemów), wśród których wyróżniony został system logistyczny L. Warto na to zwrócić uwagę (rok publikacji 1980), gdyż w Polsce do lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku prawie nikt nie pisał o logistyce, a o systemach logistycznych tym bardziej.
Ze względu na łatwość analizy i syntezy systemów działaniowych, w szczególności technicznych, w nadsystemie NS wyróżnia się cztery rodzaje systemów specjalnych:
1. System procesowy P, który zapewnia zdolność systemu do funkcjonowania czyli realizacji, osiągania przez cały system (nadsystem) swoich celów.
2. System sterowania C, który służy do kierowania i koordynacji działalności pozostałych systemów dla realizacji celów całego systemu.
3. System informacyjny J, służący do organizacji przetwarzania i dystrybucji strumieni informacji, zarówno w obrębie systemu (nadsystemu), jak i z zewnątrz systemu, zgodnie z potrzebami prawidłowego działania pozostałych systemów specjalnych (podsystemów).
4. System logistyczny L, służący do utrzymywania i zaopatrywania pozostałych systemów specjalnych (i siebie samego), aby działanie całego systemu przebiegało prawidłowo.
Artykuł zawiera 23250 znaków.
Źródło: Czasopismo Logistyka