Diagnoza przepustowości polskich drogowych przejść granicznych - czy jest możliwe wyeliminowanie kolejek samochodów ciężarowych na granicy wschodniej Polski/UE

Analiza sytuacyjna: Dynamicznie rozwijająca się wymiana towarowa Polski/UE z państwami Europy Wschodniej powoduje systematyczny wzrost strumienia samochodów ciężarowych wyjeżdżających przez wschodnią granicę Polski/UE. Narastające strumienie samochodów ciężarowych i ich okresowe spiętrzenia powodują tworzenie kolejek przed przejściami granicznymi i zatory w przepływie towarów - wywołując obniżenie przychodów kierowców, wyższe koszty przewoźników i załadowców oraz koszty kapitału operacyjnego zamrożonego w przewożonych towarach. Celem artykułu jest przedstawienie wyników diagnozy przepustowości przejść granicznych wschodniej granicy Polski/UE i analiza przyczyn występowania kolejek samochodów ciężarowych wyjeżdżających z Polski/UE oraz ocena możliwości ich wyeliminowania.
Badania i analizy: Diagnozę przeprowadzono na podstawie przejść granicznych pomiędzy Polską i Republiką Białorusi (w Kuźnicy i w Bobrownikach), należących do najbardziej obciążonych obsługą graniczną w ramach administracji celnej Polski. Przedstawiono wyniki badań rzeczywistej zdolności obsługowej przez służby graniczne, intensywności napływu samochodów ciężarowych na przejście graniczne, długości kolejki przed przejściem granicznym oraz wewnętrznej w powiązaniu ze stopniem wykorzystania wewnętrznego terminalu postojowego.
Wnioski i rekomendacje: Kolejki samochodów ciężarowych (wewnętrzne i przed przejściem granicznym) wynikają z ograniczenia strumienia wyjściowego i wyjazdu samochodów do Republiki Białorusi. Przejście graniczne tworzy system masowej obsługi z wypełnionym buforem (wewnętrzną platformą postojową) i zdolnością obsługową sterowaną strumieniem wyjściowym. Zmiany długości kolejki i czasu oczekiwania wynikają ze zmiennej intensywności napływu samochodów, a kolejka występuje pomimo niepełnego stopnia wykorzystania przepustowości przejścia granicznego, co jest charakterystyczne dla systemu obsługi z wąskim gardłem. W wyniku diagnozy autor formułuje tezę, że utrzymując zdolność obsługową około 260 - 300 samochodów ciężarowych/12 h wyjeżdżających z Polski przez przejście graniczne w Kuźnicy (z zapewnieniem tej przepustowości również przez białoruskie przejście graniczne) i kształtu­jąc intensywność napływu pojazdów na poziomie około 240 - 280 samochodów ciężarowych/12 h (obecnie średnia 234 pojazdy), można uniknąć kolejek przed przejściem granicznym. Autor rekomenduje wdrożenie systemu elektronicznej rezerwacji obsługi granicznej (eBooking Truck), umożliwiając równomierne rozłożenie intensywności napływu pojazdów wyjeżdżających z Polski/UE.