Odpowiedzialność odbiorcy przesyłki za zapłatę wynagrodzenia przewoźnika

Odpowiedź eksperta: W przewozie krajowym zastosowanie znajdzie ustawa prawo przewozowe.
Zgodnie z art. 51 ust. 1 ustawy prawo przewozowe, przez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty należności ciążących na przesyłce. Do takich "należności ciążących na przesyłce" zalicza się m.in. wynagrodzenie przewoźnika za przewóz, czyli tzw. przewoźne.
Jak wskazuje się w orzecznictwie, nadawca nie będący jednocześnie odbiorcą, zlecając przewóz towaru zobowiązuje się do zapłaty przewoźnego, odbiorca nie jest stroną tej umowy i dopiero z chwilą odbioru przesyłki powstaje jego zobowiązanie do zapłaty należności określonych w art. 51 ust. 1 prawa przewozowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2002 r., IV CKN 939/2000, LexPolonica nr 2415209).
Na gruncie prawa przewozowego odebranie listu przewozowego i przesyłki jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem odbiorcy, ale jeżeli to zrobi, to takie działanie aktualizuje jego odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia przewoźnika.
Odpowiedzialność odbiorcy przesyłki jest w takim przypadku przykładem tzw. odpowiedzialności in solidum. Za zapłatę przewoźnego odpowiadają wobec przewoźnika dwa podmioty: zleceniodawca - na podstawie zawartej z przewoźnikiem umowy (zlecenia przewozu) i właśnie odbiorca - z mocy wskazanego przepisu prawa przewozowego. Wskazany przepis art. 51 ustawy prawo przewozowe zawiera normę o charakterze bezwzględnie obowiązującym - oznacza to, że odpowiedzialność odbiorcy przesyłki nie zależy od uzgodnień zawartych w umowie przewozu, a ponadto nie wyłącza jej brak zgłoszenia roszczenia podczas dokonywania faktycznego odbioru. Ewentualne roszczenia między zleceniodawcą a odbiorcą z tytułu zapłaty należy ocenić według łączącej ich umowy. Ze stanu faktycznego w zadanym pytaniu wynika, że koszt transportu miał być wliczony w cenę towarów, zatem w przypadku zapłaty wynagrodzenia przewoźnika przez odbiorcę będzie miał on roszczenie o tę kwotę do zleceniodawcy.
Na gruncie niniejszej sprawy należy wskazać jeszcze na dwie okoliczności. Po pierwsze, choć nie jest to powszechną praktyką, przewoźnik ma możliwość dochodzenia zapłaty przewoźnego od odbiorcy już w tym samym czasie, kiedy stanie się wymagalne jego roszczenie wobec zleceniodawcy. Nie musi on zatem np. wykazać tego, że próbował uzyskać wynagrodzenie, nawet na drodze sądowej, od zleceniodawcy, ale nie było to możliwe. Po drugie, korzystne tym razem dla odbiorców, roszczenie przewoźnika o przewoźne staje się wymagalne z chwilą dostarczenia przesyłki do odbiorcy (I CSK 162/09, LEX nr 558262), a zatem przedawni się ono już po roku od tego czasu, a nie np. od dnia wezwania odbiorcy do zapłaty.
Odpowiadając na pytanie - przewoźnik ma prawo domagać się zapłaty wynagrodzenia za przewóz od odbiorcy. Jeżeli odbiorca zapłaci to wynagrodzenie przewoźnikowi, a według jego umowy ze zleceniodawcą przewozu koszt ten obciążał zleceniodawcę, to odbiorca będzie mógł żądać od niego zwrotu kwoty zapłaconej przewoźnikowi.

Podstawa prawna: Ustawa - Prawo przewozowe

Stan prawny publikacji (data): 2017-08-28