Badania rynku logistycznego

dr Szymon Strojny, Instytut Logistyki i Magazynowania: Logistyka stanowi bardzo istotną gałąź polskiej gospodarki. Szacuje się, że udział logistyki w PKB Polski wynosi około 10%. Wynika stąd konieczność stałego monitoringu i badań tego sektora. Instytut Logistyki i Magazynowania od lat prowadzi badania dotyczące jakości logistyki w Polsce. Należy podkreślić, że problemy metodologiczne, związane z badaniami stanu logistyki w Polsce wynikają z szerokiego zakresu tego zagadnienia. Nie wchodząc w głębsze rozważania teoretyczne wystarczy wskazać, że z jednej strony logistyka stanowi jeden z podstawowych sektorów gospodarki, a z drugiej logistyka rozumiana jest jako istotny element strategii rozwoju przedsiębiorstwa.
Logistykę jako sektor gospodarki, w ujęciu podmiotowym, tworzą różnego rodzaju przedsiębiorstwa funkcjonujące w sektorze TSL. Są to np.: operatorzy logistyczni, spedytorzy, firmy zajmujące się transportem, czy bardzo dynamicznie rozwijająca się w ostatnich latach branża usług kurierskich (KEP). Poza tym, ważnym elementem tego sektora są instytucje, wspierające jego rozwój, takie jak: instytuty badawcze, firmy doradcze, dostawcy rozwiązań informatycznych itp.
Z drugiej strony, oceniając stan logistyki w Polsce należy poddać analizie logistykę rozumianą jako strategię funkcjonalną realizowaną praktycznie w każdym przedsiębiorstwie. Dotyczy to szczególnie przedsiębiorstw produkcyjnych i handlowych, w których procesy logistyczne mają bezpośredni wpływ na jakość obsługi klienta i szerzej na wyniki finansowe przedsiębiorstwa.
Tak więc badania stanu logistyki w Polsce muszą z jednej strony obejmować kondycję przedsiębiorstw logistycznych, z drugiej zaś badania jakości i efektywności procesów logistycznych w przedsiębiorstwach. Badania sytuacji przedsiębiorstw logistycznych prowadzone są przez różne ośrodki od wielu lat. Przykładem mogą tu być badania prowadzone w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Natomiast badania procesów logistycznych w konkretnych przedsiębiorstwach są prowadzone w dużo mniejszym zakresie. Wymagają one bowiem specyficznej metodologii.
Wykorzystując wieloletnie i bogate doświadczenia naukowe, potencjał badawczy, doświadczenia z realizacji projektów wdrożeniowych oraz szerokie kontakty z partnerami z praktyki gospodarczej, w 2015 r. zdecydowano się na zbudowanie panelu badawczego, który byłby wykorzystywany do badań realizowanych przez Instytut Logistyki i Magazynowania. Do uczestnictwa w panelu zaproszono praktyków i ekspertów od lat współpracujących z ILiM. Panel badawczy tworzy swego rodzaju platformę wymiany informacji pomiędzy jego uczestnikami. Przy wykorzystaniu panelu będą prowadzone badania przedsiębiorstw w ramach projektów realizowanych przez Instytut Logistyki i Magazynowania.
Ostatnim projektem badawczym zrealizowanym w ramach badań panelowych było badanie wartości kluczowych wskaźników logistycznych w przedsiębiorstwach działających w Polsce. Badania zostały przeprowadzone w ostatnim kwartale 2016 roku. Definiując koncepcję badań, przyjęto założenie, by przeprowadzić ocenę stanu logistyki w przedsiębiorstwach przez pryzmat wybranych wskaźników logistycznych. Zatem głównym celem badań było określenie wartości wybranych wskaźników w przedsiębiorstwach.
Na podstawie wyników wcześniejszych badań, zdefiniowano 5 podstawowych wskaźników jako tych, które w najlepszy sposób pozwolą na ocenę stanu logistyki w przedsiębiorstwach:
- wskaźnik terminowości dostaw wyznaczany jako stosunek liczby dostaw zrealizowanych terminowo w badanym okresie, do łącznej liczby dostaw w badanym okresie
- wskaźnik stopnia realizacji zamówień, wyznaczany jako stosunek liczby jednostek zamówieniowych dostarczonych do klientów w badanym okresie, do łącznej liczby jednostek zamówieniowych, zamówionych przez klientów w badanym okresie. Jednostką zamówieniową może być np.: paleta, karton itp.
- wskaźnik poziomu reklamacji wyznaczany jako stosunek liczby uznanych przez dostawcę, zamówień reklamowanych w badanym okresie, do łącznej liczby zamówień odebranych przez klientów w badanym okresie (uwzględniane są reklamacje ilościowe i/lub jakościowe, nie są brane pod uwagę reklamacje cenowe)
- wskaźnik pokrycia wyznaczany jako stosunek wartości zapasu średniego w badanym okresie, do wartości sprzedaży w tym okresie, pomnożony przez liczbę dni w badanym okresie
- oraz wskaźnik zapasów nierotujących, czyli udział wartości zapasów wyrobów gotowych/towarów, uznanych za nierotujące w badanym okresie, w stosunku do wartości zapasów ogółem wyrobów gotowych/towarów w badanym okresie.
   Przeprowadzone dotychczas badania pozwalają na wyciągnięcie optymistycznych wniosków. W badanych przedsiębiorstwach następuje stały wzrost efektywności zarządzania procesami logistycznym. Niepokojący jest relatywnie wysoki udział zapasów uznawanych za nierotujące. W przypadku wskaźników opisujących jakość obsługi klienta, zdecydowanie najwyższy poziom wystąpił w firmach z sektora TSL oraz w dużych firmach produkcyjnych. Świadczy to o dalszej profesjonalizacji logistyki w Polsce. Przedsiębiorstwa produkcyjne i handlowe coraz częściej zlecają realizacje niektórych zadań logistycznych firmom z rynku TSL. Producenci koncentrują swoje działania na optymalizacji produkcji, a dystrybutorzy na zapewnieniu odpowiedniego poziomu dostępności towarów handlowych dla klientów. Obsługa logistyczna zamówień klientów coraz częściej zlecana zostaje operatorom, którzy oferują kompleksową obsługę w tym zakresie. Przedsiębiorstwa logistyczne stale poszerzają asortyment oferowanych usług opartych na zaawansowanych technologiach telekomunikacyjnych i informatycznych. Usługi te umożliwiają monitorowanie zdarzeń i zasobów w czasie rzeczywistym oraz dynamiczne planowanie operacji logistycznych. Według ekspertów Instytutu, w kolejnych latach na rynku logistycznym w Polsce nastąpi dalszy wzrost udziału logistyki kontraktowej, pogłębi się specjalizacja usług logistycznych, a operatorzy logistyczni będą się koncentrować na budowaniu unikalnych systemów.