Dylematy bezpieczeństwa w transporcie lotniczym
- Tłoczyński Dariusz
- Kategoria: Transport i spedycja
Wzrastający ruch lotniczy oraz potrzeby związane z zapewnieniem bezpiecznej żeglugi powietrznej wymuszają badania nad problematyką bezpieczeństwa w transporcie lotniczym. Jeszcze kilka lat temu badania w zakresie bezpieczeństwa dotyczyły analizy zdarzeń, wypadków i poważnych incydentów oraz realizacji wniosków i zaleceń z nich płynących. Działania te miały charakter reaktywny - zapobiegawczy i były one podejmowane po wystąpieniu zdarzeń, aby ograniczyć ich powtórzenie w przyszłości.
Dokonując analizy wskazanej problematyki, należy wskazać na dwie płaszczyzny bezpieczeństwa transportu lotniczego: bezpieczeństwo (safety) i ochrona lotnicza (security, force protection).
W odniesieniu do rynku transportu lotniczego przedmiotem badań z punktu widzenia bezpieczeństwa są następujące podsystemy: załoga statku powietrznego, statek powietrzny, ośrodek kierowania ruchem lotniczym i podsystem naziemnego zabezpieczenia działań. Każdy z wymienionych podsystemów może być generatorem zagrożeń. Natomiast strefa terminalu oraz strefa okołolotniskowa jest poddawana ochronie lotniczej.
Regulacje prawne na szczeblu międzynarodowym są określane przez akty prawne ICAO, w Europie jednostką odpowiedzialna za ich wdrażanie jest European Aviation Safety Agency (EASA), w odniesieniu do Polski, Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego nadzoruje działalność podmiotów lotniczych odpowiedzialnych także za bezpieczeństwo.
Źródła zagrożeń w transporcie lotniczym
Dokonując klasyfikacji źródeł zagrożeń w transporcie lotniczym, należy wskazać na następujące czynniki:
- zewnętrzne (klimatyczno-przyrodnicze),
- wewnętrzne związane z właściwościami organizacyjnymi, funkcjonalnymi oraz związane z czynnikiem ludzkim.
Statystyki wypadków świadczą, że to jednak człowiek stanowi najsłabsze ogniwo w analizowanym systemie, członek załogi, operator urządzeń lub osoba z obsługi może popełniać błędy powodujące zagrożenia, które pochodzą z:
- niewiedzy (niski poziom wyszkolenia lub niezrozumiałe zadania),
- niepamięci wynikającej z braku powtórzeń procedur lub czynności (rutyna, brak treningu),
- niesubordynacji spowodowanej charakterem,
- brakiem kontroli lub motywacji,
- brakiem predyspozycji do danego zawodu (stan zdrowia, cechy osobowości).
Ponadto błędy są także popełniane przy konstruowaniu i wytwarzaniu statków powietrznych, m.in.:
- ukryte błędy konstrukcji, objawiające się w procesie eksploatacji i zagrażające bezpieczeństwu lotów;
- źle dopasowane momenty kontroli diagnostycznej, obsług i odnów zawartych w instrukcjach,
- przekroczenia eksploatacyjne w postaci przeciążeń mechanicznych, cieplnych, impulsów, napięć, ciśnień.
Także samolot może być źródłem zagrożenia bezpieczeństwa, wywołane:
- niedoskonałością konstrukcji,
- niedopasowaniem programu eksploatacji do natury zużycia,
- nieprzestrzeganiem ustalonych norm eksploatacyjnych,
- błędnymi procedurami i technologiami obsługi,
- losowymi uszkodzeniami elementów i układów funkcjonalnych.
System kierowania ruchem lotniczym powoduje zagrożenie związane z:
- nieodpowiednim przygotowaniem i przekazywaniem informacji,
- błędnym rozpoznaniem pogody,
- zakłóceniami w kontroli radiolokacyjnej i łączności,
- błędnym lub niezrozumiałym przekazywaniem informacji oraz decyzji w czasie lotu.
Cały artykuł jest dostępny poniżej w formacie PDF.
Źródło: Czasopismo Logistyka